Dick de Moor
29 augustus, 06:00 • 8 minuten leestijd
Leusden - Vader Matthijs kreeg vorige maand een huiveringwekkend telefoontje van de kinderopvang. De boodschap: kom je dochter ophalen, want ze is aangevallen door een wolf. "Je schrikt heel erg, maar het is ook surrealistisch", vertelt hij in een interview met RTV Utrecht. Zowel de vader als de bso zeggen dat de wolf het 5-jarige meisje heeft gebeten. Tot hun verbazing spreken deskundigen dat tegen. Wat gebeurde er 16 juli op landgoed Den Treek in Leusden?
"Mijn dochter was een appel aan het verstoppen voor een speurtocht", vertelt de vader. "Ze werd in een flits schuin van achteren aangevallen. Ze viel en heeft de wolf zelf niet gezien. Toen ze haar ogen opende was hij al weg."
Een begeleidster zag het wél gebeuren en ook een ander kind heeft de confrontatie van grotere afstand gezien, zegt directeur Laurens Zaalberg van buiten-bso Vrijland Amersfoort. Volgens hen beet de wolf.
De vraag of de wolf het meisje wel of niet heeft gebeten is van belang voor de vervolgstappen. Alleen in zeer uitzonderlijke situaties mag de Europees beschermde wolf worden gevangen of gedood. Een wolf die meermaals zonder aanleiding agressief is naar mensen is een zogenoemde probleemwolf. Volgens het Interprovinciaal Wolvenplan moet die afgeschoten worden.
"We waren 's ochtends met meerdere begeleiders en 36 kinderen bij de Ringheuvels", vertelt de bso-directeur. Het idee voor de speurtocht en het verstoppen van de appel ontstond spontaan. De begeleidster en het meisje liepen een van de heuvels op, maar waren nog in het zicht van de groep. Aan de rand van de heuvel gingen ze de appel verstoppen. "Onze medewerkster stond pal naast haar en kon haar bijna aanraken."
Er was kniehoog gras, deels platgelopen, beschrijft Zaalberg. "Ineens hoorde de begeleidster geritsel. In een flits zag ze de wolf. Het meisje werd beslopen en aangevallen. Ondanks de lage sluipstand, was hij supersnel. Het meisje werd kort in haar rechterzij gebeten, waarna ze naar links viel. De begeleidster gilde hard, waarna de wolf losliet. De wolf liep weg, bleef zo'n tien meter verderop staan, keek nog even om en vertrok. Dit laatste hebben meerdere medewerkers gezien."
Het meisje bleek verwondingen in haar rechterzij en op haar buik te hebben, de ouders moesten ingelicht worden. De bso-begeleiding probeerde de kalmte te bewaren.
Zaalberg: "Alle kinderen werden verzameld om te vertrekken, terwijl een van de medewerkers op de heuvel bleef om in de gaten te houden of de wolf terug zou keren. Met de kinderen gingen we naar natuurspeeltuin De Groene Belevenis om het voorval samen rustig te bespreken. Het geschrokken kind dat het heeft zien gebeuren, kreeg extra aandacht."
Huisarts
Vader Matthijs haalde na het telefoontje van de bso zo snel mogelijk zijn dochter op. "Iedereen was behoorlijk in shock. Dat is ook niet gek natuurlijk."
Vervolgens belde hij de huisarts. "Die reageerde net zo verbaasd als ik. Het was even zoeken naar het medisch protocol. De huisarts belde daarom ook met het RIVM voor advies. Je merkt dan wel dat het de eerste keer is dat zoiets hier gebeurt."
Bij de dokter werd het letsel behandeld als een beet van een hondachtige, vertelt Matthijs. "Omdat een van de wonden vlakbij de nier zat, onderzocht de arts voor de zekerheid de nierfunctie om te kijken of sprake was van een kneuzing, maar dat was niet het geval."
Matthijs maakte intussen foto's van de verwondingen. "De huisarts zei dat dit vergeleken met een zware hondenbeet licht letsel was. Dan kunnen de vellen en pezen erbij hangen, maar dat was nu niet het geval. Mazzel dus. Schoonmaken en een antibioticakuur was genoeg."
De vader vermoedt wel dat de confrontatie met de wolf met enige kracht gepaard is gegaan. "Later had mijn dochter blauwe en gele plekken."
Politieverhoor en verklaringen
Dezelfde dag nog belde een rechercheur de ouders. 's Avonds kwamen twee agenten langs voor een verhoor. Ze hadden een lijst met vragen die ze afliepen en namen kleding mee voor dna-analyse. "Er zaten gaatjes in haar trainingsjasje", aldus de vader. Het dna-onderzoek bevestigde een paar weken later dat het om een wolf ging.
Een mogelijke tandafdruk in de kleding werd niet nader onderzocht. Dit zou volgens de provincie Utrecht geen nieuwe of aanvullende informatie opleveren over de betrokkenheid van de wolf.
In een eerste verklaring over de gebeurtenis in het bos liet de bso het nog bij een "incident met een wolf en een kind". Zowel de directie als de ouders van het meisje verklaren dat ze van de provincie het advies kregen om het incident "niet te groot" te maken en voorzichtig te zijn met woorden als "bijten" en "aanval".
"Op dat moment begreep ik dat nog", blikt Laurens Zaalberg terug. Maar al snel merkte hij dat de eerste verklaring op de bso-website veel vragen opriep. Mede omdat ook de politie in eerste instantie had verklaard dat er sprake was van een bijtincident.
Na herhaalde mediaverzoeken besloten Zaalberg en de ouders om een dag later toch met een tweede verklaring te komen waarin de wolvenbeet wel werd benoemd. "Ik wilde niet meer met meel in de mond praten. Het is belangrijk dat mensen precies weten wat er gebeurd is."
Reactie provincie
In een reactie bevestigt een woordvoerder dat "meegelezen" is met de eerste verklaring van de bso. "Ze omschreven het incident als een ‘aanval’ van een wolf. Maar omdat het onderzoek toen nog liep en nog veel onduidelijk was, adviseerden wij om dit woord te vervangen, omdat ‘aanval’ voor iedereen andere associaties oproept. Ons advies was om zo feitelijk mogelijk te blijven. De bso besloot toen om het over een ‘fysieke confrontatie’ te hebben. Op de tweede verklaring hebben wij niet meegelezen."
Wolvenexperts
Wolvenexperts Glenn Lelieveld en Dick Klees, die namens de Zoogdiervereniging de provincie Utrecht adviseren, blijven erbij dat het meisje niet is gebeten. De ecologen baseren zich op de politiefoto's die ze hebben gezien, maar ook op de eerste getuigenverklaringen. Daaruit bleek volgens hen dat de medewerkers de confrontatie niet hebben gezien.
"We hebben de politiefoto's gezien en zien er met geen mogelijkheid een beet in", licht Lelieveld toe. De hoektanden van een wolf zijn rond, dus de verwonding zou ook rond moeten zijn, redeneert de ecoloog. "Als een wolf in iemands zij bijt dan kan een hoektand nooit bij de navel zitten." De foto's van de familie zorgen niet voor een ander inzicht.
RTV Utrecht legde de foto's van de verwondingen ook voor aan patholoog Frank van de Goot, met instemming van de vader. Hij sluit zich aan bij de wolvenexperts. "Ik zie hier echt geen beet in van een hondachtige." Er zouden volgens de patholoog bijvoorbeeld ook tandafdrukken in de rug moeten zitten.
Het is volgens de wolvendeskundigen wel mogelijk dat het letsel het gevolg is van het contact met de wolf. Het meisje zou gewond kunnen zijn geraakt door de val.
"Maar wat er precies is gebeurd zullen we nooit weten", zegt Lelieveld. "We willen het niet bagatelliseren. Het is een ernstig incident geweest. De eerste stap is zenderen en de wolf in de gaten houden. Mocht de wolf alsnog zeer problematisch gedrag vertonen, kan die alsnog geschoten worden."
Zenderen gaat in Leusden vooralsnog niet gebeuren. Het is niet duidelijk welke wolf betrokken was bij het incident met het bso-meisje, meldde de provincie vorige week. De deskundigen denken dat het gaat om een wolf van een ouderpaar dat hun welpen wilde beschermen. Maar bij gebrek aan voldoende dna van goede kwaliteit valt dat niet met zekerheid te zeggen.
Een alleenstaande wolf die op 31 juli een kind omverliep in Austerlitz en contact zoekt met honden gaat wel gevangen en gezenderd worden om hem weer schuw te maken. De Faunabescherming probeert dit via de rechter te voorkomen.
Videocall
Bso-directeur Zaalberg is verbaasd over de uitlatingen van de wolvenexperts. Volgens hem heeft de medewerkster van begin af aan verklaard dat er kortstondig in de rechterzij is gebeten, ook bij de politie.
"Ik en twee medewerkers hebben op de bewuste dag met vijf deskundigen, onder wie Lelieveld, in een videocall gezeten. Ik vond ze heel professioneel. Ze waren niet sturend en stelden goede vragen. Wij kregen later complimenten over de gedetailleerde verklaringen van onze medewerkers. Ze konden op basis daarvan concluderen dat het om een wolf ging." Lelieveld van de Zoogdiervereniging bevestigt dit desgevraagd.
"Probeersel"
Net als de kinderopvang en de ouders heeft ecoloog en roofdierdeskundige Erwin van Maanen vraagtekens. Hij volgt de terugkeer van de wolf naar het westen op de voet en doet onderzoek in binnen- en buitenland.
Van Maanen is van mening dat een beet niet valt uit te sluiten. "Misschien geen volle beet, maar een "probeersel". De zij is ook een logische plek om te bijten voor de wolf. Daar zitten de organen. Dit is wel degelijk een ernstige situatie geweest. Ik vind dat er te grote risico's worden genomen."
Wat gebeurde er tussen het meisje en de wolf?
Wolvenkenner Diederik van Liere bekijkt de gebeurtenis vanuit zijn expertise als gedragsbioloog. Hij vindt dat een beet niet zomaar terzijde kan worden geschoven. Hij ziet een intentie van de wolf om te bijten, met een rem op de handeling. "Intentiehandelingen zijn volop aanwezig in het dierenrijk: de intentie is om iets te doen, maar het wordt niet afgemaakt. Kom niet dichterbij is de boodschap."
Gebeten, gehapt of gevallen. Voor bso-directeur Zaalberg voelt het als een woordenspel. "Mijn medewerker heeft 100 procent gezien dat de wolf beet. Maar los van de discussie over deze beet, feit is dat een kind is aangevallen door een wolf en niet zomaar omver is gelopen. Hoe gaan we dat met elkaar voorkomen, zodat mens en dier veilig naast elkaar kunnen leven? Daar moet het over gaan en dat is mijn boodschap."
Slachtofferhulp
Met het 5-jarige meisje dat werd aangevallen gaat het inmiddels beter, vertelt vader Matthijs. "We hebben ons zorgen gemaakt over haar gezondheid en de gevolgen van het incident. Daarom hebben we ook Slachtofferhulp ingeschakeld. Onze dochter is nog wel een tijdje bang geweest om weer naar het bos en de bso te gaan en had meer moeite met slapen. Het moet weer normaliseren, maar het gaat de goede kant op."
Met een schadeclaim zijn de ouders niet bezig, ook willen ze zich niet mengen in de wolvendiscussie. "Maar het stoort ons dat er zoveel mist is opgetrokken. Ik snap het ecologische perspectief echt wel, maar dit is gewoon een ongeval met letsel. Een veiligheidsincident. Daar moet sterker op gehandeld worden voordat het ernstiger misgaat."
Afsluiting landgoed Den Treek
De provincie Utrecht is het met de ouders en bso eens dat sprake is geweest van een ernstig incident. Landgoed Den Treek is in ieder geval tot en met 1 september dicht. Na deze datum zijn de welpen ongeveer vier maanden oud en komen zij in een meer zelfstandige fase, redeneren de wolvenexperts. Ze verwachten dat het wolvenpaar zich dan minder beschermend zal gedragen.
Het afschieten van een wolf is nu niet aan de orde, maar de provincie wil wel voorbereid zijn in geval van nood. De afschotvergunning, die werd aangevraagd na het incident in Leusden, is inmiddels rond.
Verantwoording
De bso-directeur vertelde het verhaal namens de medewerkster die bij het meisje was. Zij wil niet in de media komen. De foto's van het letsel zijn door de familie verstrekt. Vanwege de ontstane onduidelijkheid vinden ze het van belang dat mensen zelf de verwondingen kunnen zien die zijn ontstaan door de confrontatie met de wolf.
RTV Utrecht heeft de plek waar het incident heeft plaatsgevonden bezocht, omdat we zo duidelijk mogelijk in beeld willen brengen onder welke omstandigheden het meisje gewond is geraakt. De beheerder van het particuliere landgoed heeft RTV Utrecht hiervoor toestemming gegeven.
Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail.
Tips van de redactie
Puzzels
Alle puzzels